Πίσω από τα γραπτά του Ουγκώ και του Καβάφη, τις μελωδίες του Σοπέν, υπήρχε ο πόνος κι η θλίψη των καλλιτεχνών. Τα δημιουργήματά τους λοιπόν, δεν ήταν απόρροια της ευτυχίας τους. Η δημιουργικότητα όμως, δεν ανήκει μόνο στους ταλαντούχους αλλά σε όλους. Τα μικρά παιδιά παίζουν και ζωγραφίζουν, όταν τα μαλώνουν οι γονείς τους. Φαίνεται πως η έκφραση είναι δημιουργία, η οποία μας βοηθά να ανακαλύψουμε τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας.
Το άγχος, η αμφισβήτηση των πραγμάτων ή μια καταθλιπτική διάθεση, προκαλούν την ενεργοποίηση περιοχών του εγκεφάλου, εφόσον προκαλείται ανησυχία και αναστάτωση στο σώμα και το πνεύμα. Η δημιουργική τάση και διάθεση μπορούν να έρθουν ως απάντηση και να αποτελέσουν τρόπο διαχείρισης μιας αγχογόνου κατάστασης. Επί της ουσίας, το ενδιαφέρον μετατοπίζεται σε κάτι άλλο πέρα από το ενοχλητικό ερέθισμα. Η κατάσταση όμως δεν αποφεύγεται, αλλά εκφράζεται μέσω ενός έργου! Αντί λοιπόν να επιλέξει κανείς το δρόμο της παθητικότητας, όπως το να είναι μόνος, να ασχολείται με τα ηλεκτρονικά και να βλέπει τηλεόραση ή να προσπαθεί να απαλλαγεί με κάθε τρόπο από το ενοχλητικό συναίσθημα – προσπάθεια η οποία προκαλεί ακόμα περισσότερη ένταση – μπορεί να διοχετεύσει την ενεργητικότητά του στην τέχνη, τη γραφή, την άσκηση.
Αρχικά, είναι καίριο να βρεθούν και να αναγνωριστούν τα συναισθήματα, ώστε να αντιμετωπιστεί η σύγχυση. Οι ερωτήσεις προς τον εαυτό σου ή η ελεύθερη έκφραση, το να γράφει για παράδειγμα κανείς στο χαρτί οποιαδήποτε σκέψη προκύψει αυθόρμητα, βοηθούν στο να ανακαλύψεις βαθύτερα το πρόβλημα.
Ο θυμός, η θλίψη, η απογοήτευση, το άγχος, όταν διοχετευθούν προς μια δραστηριότητα που ευχαριστιέται κανείς να την κάνει, μπορούν να οδηγήσουν σε μια ανακάλυψη ή επινόηση για τον ίδιο τον εαυτό του. Η ανακάλυψη έγκειται στο ότι προκύπτουν μέσω της δημιουργίας ερωτήματα, υπαρξιακά ή βαθύτερα, για το είναι του καθενός και την αυτόνομη δράση του, τους παράγοντες που τον οδηγούν σε πράξη. «H μελαγχολία εμπεριέχει την ποιότητα της αμφιθυμίας μεταξύ του μίσους και της αγάπης προς το αντικείμενο» όπως λέει ο Freud. Αυτή τη σύγχυση μπορεί να λύσει λοιπόν η δημιουργία, εφόσον το αντικείμενο του ενδιαφέροντος κι η σχέση μ’ αυτό, μελετάται κατά την ώρα της δημιουργίας και μέσω της συμβολικής έκφρασης. Αυτή είναι η λειτουργία της έκφρασης που συνεπικουρεί ως μέσο κατανόησης και κάθαρσης. Πέρα από την αμφισημία όμως ή τον διχασμό, το πένθος ή οποιαδήποτε απώλεια, μπορούν να εκφραστούν δημιουργικά και αυτά τα συναισθήματα να απελευθερωθούν βρίσκοντας μια δίοδο.
Ακόμα, μέσω της δημιουργικής έκφρασης, η ενέργεια κατευθύνεται στο πρόβλημα και στην εξερεύνηση του συναισθήματος και όχι σε πρόσωπα, οπότε κι οι συγκρούσεις ως αποτέλεσμα ενός ξεσπάσματος αποφεύγονται. Η δημιουργική έκφραση μπορεί να συμπεριλαμβάνει την τέχνη, τον χορό, τη μουσική αλλά και τη γραφή ή απλές δραστηριότητες όπως η κηπουρική, η μαγειρική ή το να γράφεις σε ημερολόγιο όπως κάναμε μικροί! Αρκεί, να αναζητήσεις την έμπνευση στα πράγματα. Αυτή η αναζήτηση, προκαλεί την ενεργητικότητα και αποτελεί προσπάθεια αντιμετώπισης της δυσάρεστης διάθεσης.
Η δημιουργία, για να απελευθερώνει, επίσης, είναι αναγκαίο να αντιμετωπιστεί ως κάτι το ελεύθερο, που δεν θα αξιολογηθεί, ούτε θα αναλυθεί με σκοπό την αυτοκριτική. Όταν κανείς βιώνει την αρνητικότητα, είναι εύκολο να οδηγηθεί σ’ αυτήν την κατεύθυνση, εφόσον γίνονται αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό και τη δυνατότητα αντιμετώπισης της κατάστασης. Η διαδικασία έχει ουσία όμως κι όχι αν το έργο θα είναι καλαίσθητο ή όχι. Η ουσία βρίσκεται στο να σηματοδοτηθεί κάτι καθαρά υποκειμενικό.
Η αναλυτική σκέψη κι η συγκέντρωση βοηθούν στο να εκφραστεί δημιουργικά μάλιστα το συναίσθημα. Η πραγματοποίηση του δημιουργήματος επίσης για τον δημιουργό, είναι παράγοντας της αισιοδοξίας του, της ικανοποίησής του ότι πέτυχε κάτι. Ταυτόχρονα, μετά την επινόηση ενός έργου, μιας κατασκευής, νιώθει κανείς πως εκφράζει, λογικοποιεί και τελικά συχνά, απομυθοποιεί αυτό που θεωρεί αρνητικό συναίσθημα και ανακουφίζεται. Όλοι έχουν ανασφάλειες κι αυτές μπορούν να εμπνεύσουν, να δημιουργήσουν κάτι καινοτόμο. Με το να αποδεχόμαστε τον φόβο για παράδειγμα και να του δίνουμε υπόσταση μέσω της έκφρασης, παίρνουμε ένα ρίσκο και τολμάμε να τον ανακαλύψουμε. Αυτή είναι μια δυναμική στάση ζωής.
Η μούσα του καλλιτέχνη είναι η δημιουργία που συμπεριλαμβάνει τον οίστρο και την εξερεύνηση. Η προσέγγιση κάθε εμπειρίας κι η ανακάλυψη του εσωτερικού μας κόσμου, δημιουργεί ουσιώδη και πλούσια έργα. Η έκπληξη μέσω της δημιουργίας, ανατρέπει τα δεδομένα. Και πράγματι, το συναίσθημα δεν είναι στερεότυπο και ποτέ όμοιο. Η δημιουργία λοιπόν, απαλλάσσει από την προβλέψιμη ζωή, μέσα στην οποία πολλοί μεμψιμοιρούν.
